حتما میدانید یکی از بهترین روش های آبیاری کشاروزی استفاده از استخر های کشاورزی و لوله پلی اتیلن است. در این مطلب قصد داریم به بیان راه ها و روش های ساخت استخر ، معرفی انواع استخر کشاورزی و روش های عایق بندی آن بپردازیم.
استخر کشاورزی چیست؟
استخر کشاورزی یا استخر ذخیره آب، یک استخر بزرگ روی زمین است که برای جمع‌آوری و ذخیره آب قنات ، چاه یا رودخانه در زمین کشاورزی ساخته می‌شود تا در موعد حق آبه و یا روز های پرباران آن را پر از آب کرده و در زمان های خشک یا زمانی غیر از حق آبه ، برای کشاورزی و دامداری استفاده شود.
این استخرها دارای ورودی‌هایی برای تنظیم جریان ورودی و خروجی‌هایی برای تخلیه آب اضافی هستند. استخرهای کشاورزی می‌توانند برای آبیاری زمین‌های کشاورزی، باغات، پرورش ماهی و آبشخور های دامی استفاده شوند.
همچنین، این استخرها می‌توانند به عنوان منبع آب پایدار برای زمین های کشاورزی و باغات عمل کنند.
انواع استخر های کشاورزی
برای ساخت استخر کشاورزی، میتوان از روش‌ها و متریال‌های مختلفی استفاده کرد. در اینجا به برخی از روش‌های رایج اشاره می‌کنیم:
- استخرهای بتنی: این نوع استخرها با حفاری در داخل زمین و سپس بتن‌ریزی کف آن ساخته می‌شوند. برای عایق‌بندی آنها از مصالح مختلفی مانند سیمان و بتن استفاده می‌شود. از جمله استخر های رایج در ایران همین استخر است. برای انتقال آب این استخر ها لازم است تا از پمپ استفاده شود. همچنین میتوان از این استخر ها چنانچه در سطح بالاتری از زمین ها ساخته شوند، از پمپ استفاده نکرد. همچنین ممکن است این استخر ها را بصورت خاکی نیز ببینید که با یک لایه پلاستیک بزرگ عایق شده اند. البته این روش توصیه نمی شود و عمر کوتاهی دارد. البته برخی از کشاورزان برای افزایش طول عمر پلاستیک ها آن را زیر یک لایه خاک دیگر حفر می کنند. بازهم اگرچه پلاستیک از نور خورشید مصون است اما به شدت در برابر پارگی با سنگ های تیز آسیب پذیر خواهد بود.
- استخرهای ژئوممبران: پس از حفاری، این استخرها با نوعی پوشش پلیمری به نام ورق ژئوممبران پوشیده می‌شوند. این روش نیاز به متخصصان و مواد اولیه تخصصی دارد و می‌تواند هزینه‌های بیشتری نسبت به سایر روش‌ها داشته باشد.
- استخرهای فایبرگلاس: این استخرها از مواد فایبرگلاس ساخته می‌شوند و معمولاً برای مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی مختلف طراحی شده‌اند. این استخر ها دارای هزینه ساخت زیادی می باشند و در اکثثر موارد معمول نیستند.
- استخر با بلوک سیمانی: این روش به دلیل هزینه کمتر، برای ساخت استخرهای کوچکتر مورد استفاده قرار میگیرد. با این حال، ممکن است در برابر ترک خوردگی و نشت آب آسیب‌پذیر باشد. استخر های بلوکی بهترین روش برای آبیاری با لوله های پلی اتیلن محسوب می شوند. به دلیل آنکه این استخر ها بالاتر از سطح زمین اجرا می شوند نیازی به پمپ (خروجی) ندارند . این روش ساخت استخر در اکثر مناطق ایران بسیار زیاد است و عایق بندی آن با ایزوگام و قیر انجام می شود. همچنین بسیاری نیز به همان دیواره سیمانی بسنده کرده و از عایق مجدد آن خودداری می کنند.
- استخر های پلی اتیلن: این استخر ها که جدیدا تبلیغات زیادی زیر برای اجرای آنها صورت میگیرد ، در واقع همان استخر های پیش ساخته با استفاده از مواد پلی اتیلن است. این استخر ها را میتوان در سطح زمین یا با حفر زمین و هم سطح زمین اجرا کرد. معمولا به دلیل هزینه های زیاد این روش کاربرد زیادی ندارد. همچنین کشاورزان از ماندگاری و عمر استخر های پلی اتیلن مطمئن نبوده و به همین جهت خرید آنها برای کشاورزی معمول نیست.
این‌ها تنها برخی از روش‌های ساخت استخر کشاورزی هستند و بسته به نیاز و بودجه میتوان روش مناسبی را انتخاب کرد. همچنین، مهم است که در نظر داشته باشید که هر روشی مزایا و معایب خاص خود را دارد و باید با توجه به شرایط محلی و کاربرد مورد نظر، انتخاب شود.
در مطلب بعدی در خصوص نحوه ساخت استخر بلوکی (سیمانی) و همچنین عایق بندی آن صحبت خواهیم کرد. ببینید: نحوه ساخت استخر بلوکی + عایق بندی
