بخش کشاورزی، به عنوان تأمین‌کننده حدوداً ۸۰ درصد مواد غذایی، جایگاه مهمی در اقتصاد کلان کشور دارد. اما با این وجود، با چالش‌هایی مواجه است که نیازمند راه‌حل‌های مؤثر و هماهنگی بین مراکز تصمیم‌گیری می‌باشد. در ادامه، به برخی از این چالش‌ها پرداخته‌ایم:
نبود راهبردهای میان‌مدت و بلندمدت:
عدم تعیین رشد خطی برای کشاورزی و عدم توجه به ماهیت و ریسک‌های طبیعی بخش کشاورزی در برنامه‌ریزی، منجر به ناکارآمدی برنامه‌های تدوین شده برای این بخش می‌شود.
ناپایداری منابع کشاورزی:
توسعه پایدار کشاورزی و ایجاد امنیت غذایی نیازمند حفاظت و بهره‌برداری بهینه از منابع آب، خاک و منابع ژنتیکی است.
عدم تعادل سفره‌های آب زیرزمینی:
برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی سبب کاهش سطح زیرکشت محصولات زراعی و تغییر الگوی کشت می‌شود.
بالا بودن هزینه‌های تمام‌شده تولید:
هزینه‌های بالای تولید، به‌ویژه در زمینه‌های کشاورزی، یکی از چالش‌های مهم است.
عدم کفایت سرمایه‌گذاری و بالا بودن نرخ کارمزد:
کاهش سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی و نبود منابع حاصل از پس‌انداز در بین فعالین روستایی، چالش‌هایی را برای توسعه این بخش ایجاد می‌کند.
تغییرات اقلیم:
تغییرات آب‌وهوایی و افزایش دما، تأثیرات مستقیمی بر کشاورزی دارد.
نارسایی زنجیره تأمین و عدم تعادل عرضه و تقاضای محصولات کشاورزی:
نیازمند توجه به بهبود زنجیره تأمین و تعادل عرضه و تقاضا در این بخش هستیم.
پایین بودن سرانه زمین و محدودیت دسترسی فعالان به تکنولوژی‌های مناسب
توسعه کشاورزی نیازمند دسترسی به تکنولوژی‌های مدرن و به‌روز است.
پایین بودن سرانه زمین:
- در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، میزان زمین کشاورزی در اختیار هر فرد به‌طور متوسط کمتر از کشورهای پیشرفته است.
- کمبود زمین منجر به کاهش توانایی کشاورزان در تولید محصولات غذایی می‌شود.
- این موضوع نیازمند توجه به مدیریت بهینه منابع زمینی و توسعه روش‌های کشاورزی مدرن است.
محدودیت دسترسی به تکنولوژی‌های مناسب:
- کشاورزی مدرن نیازمند استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته است.
- متاسفانه، فعالان کشاورزی در مناطق روستایی اغلب با محدودیت‌های دسترسی به تکنولوژی‌های مدرن مواجه هستند.
- عواملی مانند کمبود آموزش‌های فنی، نبود تسهیلات مالی، و عدم آشنایی با فواید تکنولوژی‌ها، مانع از بهره‌برداری کامل از تکنولوژی‌های کشاورزی می‌شوند.
برای حل این مشکلات، لازم است که:
- برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌رسانی برای کشاورزان تدوین شود.
- تسهیلات مالی برای تجهیز کشاورزان به تکنولوژی‌های مدرن فراهم شود.
- تحقیقات در زمینه تکنولوژی‌های کشاورزی انجام شود تا راه‌حل‌های مناسبی برای مشکلات موجود پیدا شود.
چه راهکارهایی برای حل این چالش ها وجود دارد؟
به منظور مواجهه با چالش‌های کشاورزی، می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد:
- توسعه راهبردهای میان‌مدت و بلندمدت: تعیین راهبردهای مؤثر و تدوین برنامه‌های کشاورزی با توجه به نیازها و ریسک‌های طبیعی، از اهمیت بالایی برخوردار است.
- مدیریت پایدار منابع کشاورزی: حفاظت از منابع آب، خاک و ژنتیکی، بهره‌برداری بهینه و توسعه پایدار کشاورزی را تضمین می‌کند.
- مدیریت مؤثر منابع آب زیرزمینی: تعادل در برداشت آب زیرزمینی و تدابیر برای جلوگیری از کاهش سطح زیرکشت محصولات زراعی.
- کاهش هزینه‌های تمام‌شده تولید: افزایش بهره‌وری در تولید، کاهش هزینه‌ها و افزایش سود؛ به‌ویژه در زمینه‌های کشاورزی.
- تشویق به سرمایه‌گذاری و افزایش نرخ کارمزد: ایجاد تسهیلات مالی برای فعالین کشاورزی و تشویق به سرمایه‌گذاری.
- تطبیق با تغییرات اقلیمی: توسعه مدیریت مناسب منابع آب و تغییر الگوی کشت با توجه به تغییرات آب‌وهوایی.
- تقویت زنجیره تأمین و تعادل عرضه و تقاضا: ایجاد تسهیلات در زنجیره تأمین و توازن بین عرضه و تقاضا.
- توسعه تکنولوژی‌های مدرن: دسترسی به تکنولوژی‌های مناسب و توسعه کشاورزی هوشمند.
با اجرای این راهکارها، می‌توان به بهبود و توسعه کشاورزی در کشور کمک کرد.
اولویت اول در کشاورزی چیست؟
حیات همه ما انسان ها و تمام موجودات زنده مانند گیاهان به آب وابسته است. بنابراین مهمترین و اولین راهکار برای نجات بخش کشاورزی و تداوم تولید و عدم کاهش آن ، تغییر سیستم آبیاری است.
جمع بندی نهایی:
همه ما میدانیم ایران در حوزه کشاورزی با چالش های جدی روبرو شده است که راه برون رفت از این چالش ها بررسی علل، عوامل و موانع کشاورزان در این حوزه است. توجه بیشتر به کشاورزان و نیاز های آنان و از آن مهمتر توجه به اولین چالش این حوزه یعنی آب نیاز مبرم امروز کشور است.
